Cách học thuộc bảng tuần hoàn là vấn đề được rất nhiều người quan tâm, đặc biệt là các bạn học sinh THCS, THPT. Việc ghi nhớ bảng tuần hoàn là điều quan trọng giúp các bạn có điểm số tốt trong các kỳ thi. Nắm bắt được yêu cầu đó, bài viết này sẽ gợi ý cho bạn những cách học bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học một cách đơn giản và hiệu quả nhất. Hãy cùng Hải Tiến tìm hiểu với chúng mình nhé.
Cách học và mẹo ghi nhớ bảng tuần hoàn hóa học bạn nên biết
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học là một bảng sắp xếp các nguyên tố hóa học theo thứ tự tăng dần của số nguyên tử. Bảng này giúp tổ chức và hiển thị mối liên quan giữa các nguyên tố dựa trên các tính chất hóa học của chúng. Bảng tuần hoàn thường được chia thành các hàng và cột, trong đó hàng ngang gọi là chu kỳ và cột dọc gọi là nhóm.
Rất nhiều bạn khi mới bắt đầu tiếp cận với hóa học đều băn khoăn về cách học thuộc bảng tuần hoàn. Sau đây, chúng tôi sẽ gợi ý một số thông tin bạn cần để tâm khi học bảng tuần hoàn.
Số nguyên tử
Số nguyên tử là một số nguyên dương chỉ số lượng proton trong hạt nhân của một nguyên tố hóa học. Nó là một đặc điểm quan trọng xác định tính chất của nguyên tố đó. Trong mô hình nguyên tử cơ bản, mỗi nguyên tố được xác định bởi số proton trong hạt nhân của nó. Số nguyên tử quyết định cơ bản về tính chất hóa học của một nguyên tố, và nó cũng giúp xác định vị trí của nguyên tố đó trên bảng tuần hoàn.
Cách học thuộc bảng tuần hoàn bắt đầu từ việc ghi nhớ số nguyên tử. Bắt đầu từ Hydrogen với số nguyên tử là 1, sau đó tăng dần từng bước khi di chuyển qua các nguyên tố tiếp theo. Hoặc nhóm nguyên tố thành các nhóm nhỏ dựa trên số nguyên tử. Ví dụ, có thể chia thành các nhóm có số nguyên tử từ 1 đến 10, từ 11 đến 20, và tiếp tục. Cố gắng nhớ từng nhóm một.
Nguyên tử khối trung bình
Cách học thuộc bảng tuần hoàn đồng nghĩa với việc ghi nhớ nguyên tử khối trung bình của các nguyên tố. Đây là trung bình các hỗn hợp đồng vị bên trong nguyên tố được tính theo tỷ lệ phần trăm tương ứng. Mẹo học hiệu quả là chia thành các nhóm vì nhóm các nguyên tố có nguyên tử khối tương tự hoặc có quy luật nhất định. Học nhóm này cùng một lúc có thể giúp bạn nhớ chúng dễ dàng hơn.
Độ âm điện
Không thể bỏ qua độ âm điện trong cách học bảng tuần hoàn. Đây là khả năng hút các electron của nguyên tử khi có liên kết hóa học. Độ âm điện trong nguyên tử càng thấp thì tính phi kim của nguyên tử càng thấp, ngược lại độ âm điện cao thì tính phi kim mạnh. Học thuộc độ âm điện của một số nguyên tố quan trọng đầu tiên, chẳng hạn như fluor (F) có độ âm điện lớn nhất, và sau đó so sánh với các nguyên tố khác. Nếu bạn sử dụng bảng tuần hoàn mà có màu sắc, bạn có thể kết hợp màu sắc với độ âm điện để tạo ra một liên kết hình ảnh trong đầu bạn.
Cấu hình electron của nguyên tử
Cấu hình electron của một nguyên tử mô tả cách các electron được phân bố trong các lớp năng lượng. Cấu trúc này có thể được biểu diễn dưới dạng cấu trúc hạt nhân, với các số và ký hiệu đặc biệt. Cách nhớ bảng tuần hoàn qua cấu hình electron có thể áp dụng phương pháp sắp xếp bảng tuần hoàn thứ tự tăng dần của số nguyên tử và học cấu hình electron của một số nguyên tố đầu tiên. Các cột và hàng giúp bạn nhận biết xu hướng và sự thay đổi trong cấu hình electron.
Số oxi hóa
Số oxy hóa là một số nguyên tố biểu thị mức độ mà một nguyên tố cụ thể đã chuyển giao hoặc chia sẻ electron trong một hợp chất. Nó thể hiện mức độ mà nguyên tố đó có khả năng nhận thêm electron (trong trường hợp chất khử) hoặc mất electron (trong trường hợp chất oxy hóa). Do vậy, cách học thuộc bảng tuần hoàn dựa trên số oxy hóa dễ nhất là nhóm các nguyên tố có cùng cấu hình electron hoặc thuộc cùng một phân khúc trong bảng tuần hoàn. Học theo nhóm giúp nhớ cấu hình chung và nhận biết. Đối với các nguyên tố có cấu hình phức tạp, hãy chia thành các phần nhỏ hơn và học từng phần một. Sau đó, kết hợp chúng lại để có cấu hình hoàn chỉnh.
Tên nguyên tố
Tên nguyên tố đại diện cho chất đó ở dạng tinh khiết, gồm một kiểu nguyên tử, được phân biệt bởi số hiệu nguyên tử. Cách học thuộc bảng tuần hoàn hóa học phụ thuộc lớn vào việc ghi nhớ tên nguyên tố. Bạn có thể nhóm các nguyên tố cùng một loại lại với nhau, chẳng hạn nhóm kim loại kiềm, halogen, chalcogen. Nhớ theo nhóm giúp bạn nhớ cả tên và tính chất chung của các nguyên tố trong nhóm đó. Tạo một biểu đồ hoặc sơ đồ có hình ảnh của các nguyên tố và liên kết chúng với thông tin cơ bản như tên và ký hiệu. Các hình ảnh hoặc biểu đồ có thể giúp bạn liên kết hình ảnh với tên nguyên tố.
Mách bạn mẹo nhớ bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học bằng thơ thú vị
Bên cạnh những cách học thuộc bảng tuần hoàn truyền thống, trong học tập, giảng dạy và nghiên cứu lĩnh vực hóa học, để dễ nhớ, dễ thuộc mọi người còn sáng tạo ra những mẹo học khác thông qua việc chuyển đổi một nhóm nguyên tố sang các câu có nghĩa hoặc bằng các bài thơ vui nhộn. Cùng tìm hiểu các cách học thú vị đó dưới đây nhé.
Chuyển đổi một nhóm nguyên tố sang các câu có ý nghĩa
Đây là một cách học thuộc bảng tuần hoàn rất vui nhộn và dễ nhớ. Được áp dụng để nhớ dãy hóa trị hoặc dãy kim loại. Cụ thể:
Đối với dãy kim loại: K Na Ca Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Hg Ag Pt Au, mọi người sẽ ghi nhớ câu nói: Khi nào cần may áo giáp sắt nhớ sang phố hỏi cửa hàng áo phi âu.
Đối với dãy hóa trị, ta có các câu sau:
Nhóm IA: Hai, Li, Nào, Không, Rót, Cà, Fê (H, Li, Na, K, Rb, Cs, Fr)
Nhóm IIA: Banh,Miệng, Cá, Sấu, Bẻ, Răng (Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra)
Nhóm IIIA: Bố, Ai, Gáy, Inh, Tai (B, Al, Ga, In, Tl)
Nhóm IV: Chú, Sỉ, Gọi em, Sang nhắm, Phở bò (C, Si, Ge, Sn, Pb)
Nhóm V: Nhà, Phương, Ăn, Sống, Bí (N, P, As, Sb, Bi)
Nhóm VI: Ông, Say, Sỉn, Té, Pò (O, S, Se, Te, Po)
Nhóm VII: Phải, Chi, Bé, Yêu, Anh (F, Cl, Br, I, At)
Nhóm VIII: Hằng, Nga, Ăn, Khúc, Xương, Rồng (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn)
Cách nhớ bảng tuần hoàn bằng thơ vui nhộn và hiệu quả
Một cách học thuộc bảng tuần hoàn khác được học sinh và thầy cô yêu thích vì sự vui nhộn và dễ nhớ của nó. Đó là thông qua các bài thơ. Có thể kể đến các bài sau:
Nhớ các nguyên tố từ 1 đến 20: H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca. Ta có bài thơ:
Hoàng hôn lặn bể Bắc
Chợt nhớ ở phương Nam
Nắng mai ánh sương phủ
Song cửa ai không cài
Với các nguyên tố từ 21 đến 30 (Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn), ta lại có bài thơ:
Sớm tối vui ca múa
Phải có nhạc có kèn
Trên đây là những mẹo học thuộc bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Bạn hãy thử nghiệm và kiểm chứng mức độ hiểu quả của nó nhé.
Tựu chung lại, có rất nhiều cách học thuộc bảng tuần hoàn hóa học, từ các phương pháp học truyền thống đến các mẹo vui nhộn. Sự sáng tạo và thực hành thường xuyên sẽ giúp bạn ghi nhớ nhanh chóng và dễ dàng hơn. Từ những cách nêu trên, bạn hãy lựa chọn phương pháp học thuộc phù hợp nhất với mình để đạt hiệu quả cao. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay băn khoăn nào, hãy liên hệ với Hà Tiên để đội ngũ của chúng tôi giúp đỡ bạn.
